Menu
Mối hàn bị nứt sau khi hàn xong là một lỗi nghiêm trọng, làm giảm độ bền, tính thẩm mỹ và khả năng chịu lực của liên kết. Có nhiều nguyên nhân gây ra nứt mối hàn, chủ yếu do ứng suất nhiệt, vật liệu không phù hợp hoặc kỹ thuật hàn sai.
Ứng suất nhiệt (Nứt nóng)
- Khi kim loại nóng chảy nguội quá nhanh, sự co rút không đồng đều tạo ứng suất lớn, gây nứt.
- Thường xảy ra trên thép cacbon cao, inox, nhôm, gang.
Hàn vật liệu quá cứng hoặc giòn (Nứt nguội)
- Nếu vật liệu có hàm lượng cacbon cao, vùng ảnh hưởng nhiệt dễ bị giòn, gây nứt khi nguội.
- Hay gặp trên thép hợp kim cao, gang, inox cứng.
Que hàn hoặc dây hàn không phù hợp
- Nếu chọn sai que hàn hoặc dây hàn, kim loại mối hàn có thể bị giòn, dễ nứt.
- Ví dụ: Dùng que hàn thép cacbon cao nhưng không có thành phần giảm nứt.
Không gia nhiệt trước khi hàn
- Nếu hàn thép dày, thép cacbon cao mà không gia nhiệt trước (150 - 300°C), mối hàn có thể bị nứt do chênh lệch nhiệt độ quá lớn.
Tốc độ hàn không đều
- Hàn quá nhanh: Mối hàn nguội đột ngột, gây ứng suất cao.
- Hàn quá chậm: Nhiệt tích tụ quá nhiều, làm giòn vùng ảnh hưởng nhiệt (HAZ).
Không xử lý mối hàn sau khi hàn (ủ nhiệt)
Một số vật liệu như thép hợp kim cao cần ủ nhiệt sau khi hàn để giảm ứng suất.
Cách khắc phục để tránh nứt mối hàn
Chọn que hàn/dây hàn phù hợp
- Hàn thép cacbon cao → Dùng que hàn có thành phần Mo, Ni, Cr để giảm giòn.
- Hàn inox → Dùng que inox chuyên dụng (308L, 316L).
- Hàn gang → Dùng que hàn Niken (Ni) để tránh giòn.
Gia nhiệt trước khi hàn (Preheat)
- Thép dày >10mm, thép hợp kim cao, gang cần gia nhiệt 150 - 300°C trước khi hàn.
- Giúp kim loại nóng chảy đồng đều, giảm chênh lệch nhiệt độ.
Điều chỉnh tốc độ hàn hợp lý
- Hàn với tốc độ ổn định, không quá nhanh hoặc quá chậm để kiểm soát nhiệt độ.
- Nếu hàn quá nhanh, thử giảm tốc độ và tăng dòng hàn một chút.
Giảm ứng suất sau hàn (Post-heat & Stress Relieve)
- Ủ nhiệt (stress relieving) sau khi hàn ở 550 - 650°C giúp giảm ứng suất dư.
- Cần thiết khi hàn thép hợp kim cao, gang, inox dày.
Dùng kỹ thuật hàn nhiều lớp (Multi-pass welding)
- Với vật liệu dày, hàn nhiều lớp mỏng thay vì một lớp dày để giảm ứng suất.
Tránh cấm kỵ trong thiết kế mối hàn
- Tránh góc nhọn, góc chữ T quá hẹp, vì đây là nơi tập trung ứng suất.
- Nếu có thể, bo tròn hoặc vát mép trước khi hàn.
- Gia nhiệt trước khi hàn với vật liệu dày.
- Dùng que hàn/dây hàn phù hợp với loại vật liệu.
- Điều chỉnh tốc độ hàn hợp lý, không quá nhanh.
- Ủ nhiệt sau hàn để giảm ứng suất.
- Hàn nhiều lớp thay vì một lớp dày để giảm giòn.
